ရခုိင္-ျမန္မာ ပ႑ိတ္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း

ကုိယ္ေရးအက်ဥ္း

ဦးဦးသာထြန္း ( ၁၉၁၇ - ၁၉၉၀ )

ရခုိင္ျပည္၏အထင္ရွားဆုံး စာေပပညာရွိ

ရခုိင္ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ နာယက ႏွင့္ ရခုိင့္အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္

၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ႀသဂတ္လ ( ၁၄ ) ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာစစ္အစုိးရမွ အစာထဲတြင္ အဆိပ္ထည့္၍ ေသြးေအးစြာျဖင့္ သုတ္သင္ျခင္း ခံခဲ႔ရေသာ ရခုိင္ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး တစ္ဦးျဖစ္သည္။
အတၳဳပၸတၱိအက်ဉ္း

ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းကုိ ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ေျမာက္ဦးျမိဳ႔ေညာင္ပင္ေစ်းရြာေန အဖ ဦးေကာင္းစံရႊီး၊ အမိေေဒၚေအာင္ႀကြဇံရုိ႔မွ ၁၉၁၇-ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔ (ေသာႀကာေန႔)တြင္ ေမြးဖြားသန္႔စင္ခဲ႔ေသာ တစ္ဦးတည္းေသာသားျဖစ္သည္။

ငယ္စဥ္အခါကပင္ အဖုိးျဖစ္သူရာဇ၀င္ဆရာႀကီးဦးသာထြန္းေအာင္က ရခုိင္ရာဇ၀င္၊ေဆးက်မ္း၊နကၡတ္က်မ္း၊

ပူရာဏ္က်မ္းမ်ားကုိ ႏွဳတ္တုိက္အာဂုံသင္ႀကားေပးခဲ႔ပါသည္။ န၀မတန္းတြင္ ပညာသင္ႀကားေနစဥ္ ဖခင္ကြယ္လြန္ခဲ႔သည့္အတြက္ ေက်ာင္းကႏွဳတ္ထြက္လုိက္ရျပီး ရဟန္းအရွင္ပုဂၢဳိလ္ မ်ားထံတြင္ သကၠဋ၊ ပါဠိ၊ သမုိင္း၊ အင္း ေဗဒင္ႏွင့္ အျခားေလာကီပညာရပ္မ်ားကုိ သင္ႀကားေလ့လာခဲ႔သည္။

၁၉၅၀-ခုႏွစ္က ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ထိ မူလတန္းေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ခဲ႔ပါသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္အထိ ေျမာက္ဦးျမိဳ႔ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနခြဲတြင္ ရခုိင္-ျမန္မာ ပ႑ိတ္အျဖစ္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သည္။ ယခုလက္ရွိေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္းသုေတသနျပတုိက္ႀကီးသည္ ဆရာႀကီး စုေဆာင္းတည္ေဆာက္ထားခဲ့သည့္ ျပတုိက္ႀကီးျဖစ္သည္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္အထိေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာနခြဲတြင္ အႀကံေပးပုဂၢဳိလ္အျဖစ္ ဆက္လက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္အထိတူးေဖာ္ခဲ႔သည့္ ရခုိင္ေ၀သာလီျမိဳ႔ဟောင္းတူးေဖာက္မွု႔တြင္ ကုိယ္တုိင္ကုိယ္က်ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခဲ႔သည္။

ေျမာက္ဦးျမဳိ႕ဘုရားသမုိင္း (၁၃၀၁-ခုႏွစ္ပုံႏွိပ္) ဦးရာဇ္ေတာင္ ဘုရားႀကီး သမုိင္း(ပုံႏွိပ္)၊ ေျမာက္ဦးျမိဳ႔ဘုရားသမုိင္းက်မ္း၊ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ခ်က္ (ပုံႏွိပ္) (၁၉၅၂-၅၃၊ ရကၡဳိင္ အမ်ဳိးသမီးသူရဲေကာင္းအတၳဳပၸတိ (၁၉၅၃-၅၄) (ပုံႏွိပ္)၊ ရကၡဳိင္ရာဇ၀င္ သေခၤပက်မ္း (၁၉၅၄-၅၅)ပုံႏွိပ္၊ ၀သဲဘုရားသမုိင္း(ပုံႏွိပ္)၊ ရွင္သတ္သမုိင္း(ပုံႏွိပ္) တုိ႔ကုိ ထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္။

ရကၡဳိင္ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္၊ ရကၡဳိင္ရာဇ၀င္လကၤာ ဘာသာျပန္၊ ရကၡဳိင္ဒဂၤါးဘာသာျပန္၊ ရကၡဳိင္ျပည္ဓါတ္ေတာ္ဘုရားေစတီေတာ္ႏွင့္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႔တန္ခုိးႀကီးဘုရား၊ သမုိင္းက်မ္းစာမူမ်ားကုိ ေရးသားျပဳစုျပီးေနာက္ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီး ဆာဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္ထံသုိ႔ ေပးအပ္ခဲ႔ပါသည္။ အံေတာ္သိမ္ဘုရားသမုိင္းက်မ္၊သဲထက္ဘုရားသမုိင္း၊ထီးေတာ္မုိးဘုရားသမုိင္း၊ေဘာင္ဒြတ္နတ္ေတာင္ဘုရား

သမုိင္း၊ ေ၀သာလီဘုရားႀကီးသမုိင္း၊ သိမ္ေတာ္ႀကီးဘုရားသမုိင္း၊ မဟာထီးဘုရားသမုိင္း၊ ပါးေတာ္ဘုရားသမုိင္း၊ ဘုရားေပၚဘုရားသမုိင္း၊ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားသမုိင္း၊ မဂၤလဓါတ္ေရႊကူ ဘုရားသမုိင္းမ်ားကုိ လကၤာစကားေျပ ေမာ္ကြန္း စသည္တုိ႔ျဖင့္ ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္။

ဓည၀တီမဂၢဇင္းကုိ စာတည္းႏွင့္ အယ္ဒီတာအျဖစ္တာ၀န္ယူထုတ္ေ၀ခဲ႔ဖူးသည္။ ဓည၀တီစာေစာင္၊ ဓည၀တီမဂၢဇင္း၊ ရခုိင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း၊ မႏၲေလး ျပည္သူု႔ဂ်ာနယ္၊ ရန္ကုန္မဂၢဇင္း၊ စုံေထာက္မဂၢဇင္း၊ ယဥ္ေက်းမွု စာေစာင္၊ ရခုိင္မဂၢဇင္း၊ စစ္ေတြေကာလိပ္ မဂၢဇင္း၊ ရခုိင္ျပည္နယ္စာေစာင္၊ ၀ရာဇ္ေျမမဂၢဇင္း တုိ႔မွာ ဦးဦးသာထြန္း၊ ဦးသူရိယ အစရွိေသာ ကေလာင္အမည္မ်ားျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္။

ျမဳိ႔ေစာင့္နတ္ေဒ၀တာဗလီ ပူေဇာ္က်မ္း၊ အဥၹနနိဒန္း ေဆးက်မ္း၊ ရခုိင္စည္ျပဳလုပ္ပုံႏွင့့္ တီးကြက္တီးလုံးကဗ်ာမ်ား၊ စုေပါင္းစာတမ္း၊ ရခုိင္ထိမ္းျမားမဂၤလာ ပန္တ်ာ တီးလုံး တီးကြက္ႏွင့္ ျပဳလုပ္ပုံအတုိင္းအတာစာတမ္း၊ ရခုိင္သတ္ပုံသတ္ညႊန္ခြဲထားျခင္း အဓိပၸါယ္ ထြက္ပုံစာတမ္း၊ ရခုိင္ပေလြ အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ျပဳလုပ္ပုံအတုိင္းအတာစာတမ္း၊ ဗုဒၶပူဇာနိယဆီမီးကြက္ အက၊ ေတးခ်င္း၊ ကဗ်ာစသည္ုတို႔ကုိ ေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။

ဆင္ယင္ထုံးဖြဲ႔က်မ္း (မူႀကမ္း)၊ ရခုိင္ရာဇ၀င္ (မူႀကမ္း)၊ ရခုိင္အကၡရာဆင္းသက္လာပုံက်မ္း (မူႀကမ္း)၊ ရခုိင္ေက်ာက္စာေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္း (မူႀကမ္း) ၊ရခုိင္ျပည္ဘုရင္သမုိင္းက်မ္း (မူႀကမ္း)၊ ရခုိင္မင္းသားေဒါင္းမာတင္ (မူႀကမ္း)၊ ရွင္ဦးျမ၀ါ (မူႀကမ္း)၊ ဗ်ာလ စာတမ္း (မူႀကမ္း)၊ ေက်ာ္ေတာ္ျမိဳ႔ ေသလာဂီရိေမာရ ပဗၺတ ေတာင္ေျခရင္းက ေတြ႔ရွိရေသာ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားကုိ သုေတသနျပဳခ်က္ (မူႀကမ္း) စသည္တုိ႔ကုိ ေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။

ႀသစေႀတးလ် ႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသားတကၠသုိလ္သုေတသီ PAMELA GURMAN ANCIENT APAKAN က်မ္းျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ ပါရီျမဳိ႕မွ ပါေမာကၡေရာဘတ္ဆာဗ္ရ္ (BERNOT) အတြက္ရခုိင္ပုံျပင္ လိပ္ကန္ဖာမသတၳဳႏွင့္ က်ီးျဖဴရြာစာတမ္းတုိ႔ကုိလည္းေကာင္း၊ အဂၤလန္ႏုိင္ငံပါေမာကၡ ဦးလွသိန္း (ေခၚ) ဂၽြန္အုိကဲလ္ဖုိ႔လည္း ေစတီအေဆာက္အုံႏွင့္ နန္းအေဆာင္အအုံဆုိင္ရာစာတမ္း ကုိလည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံအာရွေဖာင္ေဒးရွင္း အတြင္းေရးမွဴး ေဒးဗစ္စတိမ္းဗားဖုိ႔စ္လည္း ေ၀သာလီ ေက်ာက္ရုပ္တု ဆင္းတုမ်ားႏွစ္ေပါင္းႀကာေညာင္းမွဳ႕ တုိင္းတာမွဳ႕စာတမ္း ကုိလည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ပါေမာကၡအုိႏုိတုိ ရွုနန္႔ ရခုိင္စကားေျပာေလယူ ေလသိမ္း အသံထြက္ပုံစာတမ္းႏွင့္ ေဘာင္းဒြတ္ အရပ္မွာရွိေသာ ဒတ္ခ်္ေကာင္စလာ အေဆာက္အအုံ ပုံစံႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ခဲ႔ႀကပုံစာတမ္း ကုိလည္းေကာင္း ေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။

ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရယဥ္ေက်းမွဳ႕ဌာနႏွင့္ အျခားပုဂၢဳလ္တုိ႔ကုိလည္း ဦးမင္းႏုိင္၏ ျပည္ေထာင္စု အကပေဒသာစာအုပ္ (၁၉၅၅-ခုႏွစ္) ရခုိင္ေတးသံစာအုပ္ (၁၉၆၅) ရခုိင္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ဓေလ့ထုံးစံမ်ား စာအုပ္၊ တုိင္းရင္သားယဥ္ေက်းမွဳ႕ ရုိးရာဓေလ့ထုံစံမ်ား၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ဘ႑ာတုိက္ႀကီးမ်ားက်မ္း၊ ရခုိင္ရုိးရာစည္ႏွင့္ တူရိယာ တီးကြက္မ်ားစာတမ္း၊ ျမန္မာေ၀ဟာရ အဘိဓါန္က်မ္းျပဳစုရာတြင္ ေ၀ါဟာရစာလုံးမ်ားႏွင့္ ျပဳစုေပးပုိ႔ျခင္း၊ ရခုိင္ေ၀ါဟာရ အဘိဓါန္ျပဳရာတြင္လည္း ေ၀ါဟာရ စာလုံးမ်ားႏွင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္၊ က်မ္းကုိးကားခ်က္မ်ား စာအုပ္ျပဳစုျခင္း၊ ၁၉၇၆-၇၇ ခုရခုိင္ျပည္နယ္ႏွင့္၊ ရခုိင္ျပည္နယ္တံဆိပ္၊ ရခုိင္ရုိးရာ က်ား/ မ ၀တ္စုံစာတမ္း၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမုိင္း၊ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ျဖစ္စဥ္သမို္င္း၊ ေျမာက္ဦးလမ္းညႊန္စသည္တုိ႔ကုိ ပါ၀င္ကူညီေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။

အထက္တန္းပညာဦးစီးဌာနညႊန္ခ်ဳပ္(ျငိမ္း) ပါေမာကၡဦးစံသာေအာင္အတြက္လည္း ၁၉၇၂-ခုႏွစ္၊ အဘိဓမၼာ ေကာက္ႏွဳတ္ခ်က္ပုရပုိက္ကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ရုိက္ႏွိပ္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ ဂ၀ိက႑ပါသဏက်မ္း ေပမူကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ရုိက္ႏွိပ္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ လွ်ဳိ႕၀ွက္ေက်ာက္စာဂဏန္းေရးနည္း ေပမူကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ရုိက္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ ေအဒီ ၆ ရာစုႏွင့္ ယင္းမတုိင္ခင္မွ ရခုိင္ျပည္နယ္သုံး အကၡရာစာအုပ္ ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အနႏၵစျႏၵား ရွစ္ရာစု ရခုိင္ေ၀သာလီစာအုပ္ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ရခုိင္ဒဂၤါးမ်ားသမုိင္းျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶအႏုပညာ Art of Ancient Arakan စာအုပ္ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း ပါ၀င္ကူညီ လုပ္ကုိင္ခဲ႔သည္။

၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရဒီယုိမွ ရခုိင္အသံကုိ အစအဆုံးထုတ္လႊင့္ခဲ႔ဖူးသည္။ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားျပီျဖစ္ေသာ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမွဳ၊ အေမြအႏွစ္ ရခုိင္သမုိင္း၊ ရခုိင္စာေပ၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာမ်ားကုိ ကမၻာသိေအာင္ရွာေဖြစုေဆာင္းေလ့လာ ေဖာ္ထုတ္ခဲ႔ျပီး ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ႔ပါသည္။

ရခုိင္သူ-သား မ်ားကုိလည္း ရခုိင္ယဥ္ေက်းမွဳ႕ အေမြအႏွစ္ ရခုိင္သမုိင္း၊ ရခုိင္စာေပ၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာမ်ားကုိ ရွာေဖြစုေဆာင္းေလ့လာေဖာ္ထုတ္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ႀကရန္ အျမဲ ေဆာ္ႀသခဲ႔သည္။

ဆရာႀကီးသည္ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမွဳအေမြအႏွစ္ ရခုိင္သမုိင္း၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာ မ်ားကုိ အသစ္ျပန္လည္ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ေသာ မေမ့ႏုိင္ရာ အမ်ဳိးသားဖခင္ႀကီးတစ္ဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဆရာႀကီးသည္ ၁၄ - ၈ - ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ စစ္ေတြျမဳိ႕တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ႔ပါသည္။ ဆရာႀကီးတြင္ ဇနီး ေဒၚမစိန္သာ၊ သား ျဖစ္သူ ကုိေက်ာ္ထြန္းေအာင္ အျပင္ သမီးေလးေယာက္ က်န္ရစ္ခဲ႔သည္။

ကုိးကားခ်က္မ်ား

ရခုိင္ရုိးမမဂၢဇင္း